ماجرای فرش های دارالمساکین رشت بی بدیل دات کام: از گیلان حدود یک سال است تعداد 5 تخته فرش در موزه شهر رشت، به نمایش درآمده که در سال 1305 و توسط دارالمساکین بلدیه رشت بافته شده است اما شهردار و اعضاء شورای شهر از وجود این فرش ها، تاریخچه و علت بافت آنها توسط شهرداری 100سال پیش غافل هستند. در موزه شهر رشت، تعداد پنج تخته فرش به نمایش درآمده که سال و محل بافت این قالیچه ها، بحث برانگیز شده است. این فرش ها که با نخ های ابریشمی بافته شده در سالن اصلی موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است. در پایان حاشیه سه قالیچه و لابه لای گل های این هنر ایرانی، نوشته «بلدیه رشت، دارالمساکین» همراه با یک عدد که نشانگر تاریخ بافت است، دیده می شود. بر روی دو قالیچه، عدد ۱۳۰۶ و بروی یک قالیچه عدد ۱۳۰۵ بافته شده و دو قالیچه دیگر بدون عدد است. مسئول امور موزه های گیلان، درباره ی این قالیچه ها می گوید: این تخته فرش ها در انبار موزه بود و طبق اسناد اموال موزه، سازمان میراث فرهنگی وقت در سال ۱۳۴۷ خورشیدی، این قالیچه ها را خریداری نموده است ولی نام فروشنده در فهرست اموال معلوم نیست. میثم نوائیان، با اشاره به اینکه موزه شهر رشت به صورت دوره ای، اموال موجود در مخزن را به نمایش عموم می گذارد، ادامه می دهد: ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ و بمناسبت روز جهانی صنایع دستی، مقرر شد این فرش ها از انبار خارج و در معرض دید عموم قرار گیرند. بر مبنای شناسنامه اثر، این تخته فرش ها، توسط «دارالمساکین اداره بلدیه رشت» و توسط زنان زیر پوشش دارالمساکین بافته شده است. نوائیان اضافه می کند: وجود این فرش ها، از این جهت مهم می باشد که بدانیم اولا بافنده ها گیلانی بودند و ثانیا بلدیه رشت زنان بی سرپرست و نیازمند را مورد حمایت قرار می داده و به تعبیری بجای ماهی، ماهیگیری به ایشان می آموخت، تا توانمند شوند. وی، بااینکه اطلاعات تکمیلی پیرامون دارالمساکین بلدیه رشت ندارد، ولی اظهار می کند: مطابق قانون، وظایف شهرداری ها، تنها کار عمرانی و خدماتی نیست و به نظر می آید بلدیه رشت در اوایل قرن، بیش از عملکرد فعلی، کارهای زیربنایی و فرهنگی انجام می داد. تاسیس «دارالمساکین» و «دارالایتام» ویژه زنان بی سرپرست و نیازمند و کودکان یتیم و حرفه آموزی به آنها و خرید تضمینی محصولات ساخته شده، تنها یکی از اقدامات زیربنایی بلدیه رشت بوده است. این فرش ها سندی بر این مدعاست که بلدیه رشت برای زنان نیازمندی که حرفه ای بلد نبودند، کارگاه قالی بافی دایر کرده بود تا زنان بی سرپرست علاوه بر حرفه آموزی، برای خود درآمد کسب کنند. مسئول امور موزه های گیلان یادآور می شود: حدود یک سال از نمایش این قالیچه ها در موزه مردم شناسی و دیرینه شناسی شهر رشت می گذرد و منتظریم شهردار و مدیران شهرداری زمانی برای بازدید این قالیچه ها اختصاص بدهند و از دارالمساکین بلدیه رشت بپرسند. اطلاعات ما پیرامون زمان تاسیس دارالمساکین و عملکرد این اداره محدود به اخباری است که در روزنامه های آن دوران انتشار یافته است. بلدیه رشت در سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۴ و آن زمان که هنوز عمارت فعلی بلدیه ساخته نشده بود، در یک مکان اجاره ای در «محله آفخرا» فعالیت می کرد. آن زمان یکی از وظایف بلدیه مطابق قانون، نظارت و کنترل بر بهداشت عمومی بود و بر امور نوانخانه ها، دارالمجانین، دارالمساکین و دیگر مراکز خیریه نظارت می کرد و در هزینه های جاری این مراکز مشارکت داشت. بعنوان نمونه برای فقرای دارالمساکین در زمستان ۱۳۰۴ هیزم و پوشاک مناسب تهیه می کند و آمار تعداد آنها هم ذکر شده است: « عده نفرات دارالمساکین رشت که از جانب مخارج بلدیه ماکول و ملبوس آنها داده می شود، مرد ۶۷ نفر، زن۴۰ نفر، دختربچه ۹ نفر و پسربچه ۹ نفر است و یک باب خانه هم اداره بلدیه برای جمع آوری فقرای جدید تهیه کرده است.» (روزنامه پرورش، چهارم و شانزدهم بهمن۱۳۰۴) وقتی بودجه یک سال مصوب برای سال ۱۳۰۵ بلدیه رشت را بررسی می نماییم، متوجه می شویم، رقم ۵۹۳ تومان بودجه برای دارالمساکین حتی بیشتر از قسمتهایی همچون تنظیف شهر، هزینه اداری، اطفاییه و اداره بهداشت بلدیه بوده است. (همان روزنامه، ۱۳۰۵/۰۷/۱۵) در دارالمساکین جز افراد ناتوان و بیمار، افراد سالم بخصوص زنان -که قادر به کارکردن بودند- در کارگاه های مختلف به کار گرفته می شدند. بررسی مطالب روزنامه های آن زمان نشان داده است که علاوه بر فرش بافی، زنان با کارکردن در کارگاه های پارچه بافی و دیگر صنایع دستی توانمند می شدند. روزنامه پرورش در تاریخ چهارم خرداد ۱۳۰۵ می نویسد: « در دارالمساکین، شش دستگاه قالیبافی دایر بوده و به جهت اینکه زن های فقیر به جهت اینکه از شغل تکدی مستخلص سازند، به شغل قالی بافی داخل و قریبا ۶ تخته قالیچه به اتمام می رسد و ۶ دستگاه دیگر هم تهیه نموده اند. ۳دستگاه پارچه بافی دایر شده است و آقای زهری مدیر دارالمساکین نواقصات او را پیشنهاد نموده که بعد از تکمیل نفرات مردانه و زنانه دارالمساکین لباس های وطن متحدالشکل تهیه نمایند.» در روزنامه پرورش، اطلاعات جالبی درباره ی پارچه های بافته شده در دارالمساکین می خوانیم، بطورمثال کارکنان دوایر مختلف بلدیه رشت، لباس های متحدالشکل می پوشیدند. لباس هایی که پارچه آن در کارگاه پارچه بافی دارالمساکین تهیه شده بود: « در دارالمساکین بلدیه ۴ دستگاه نساجی، و ۲ دستگاه پاپیچ بافی و یک دستگاه لینت حاضر شده و چندین نفر از خواتین محترم به اتفاق زنان و دختران ساکنین، به پارچه بافی مشغول و از پارچه های بافته گذشته، لباس تابستانی سپور، عراده چی ها و مهتر و باغبان ها و اجزای اطفاییه را تهیه و تحویل نموده اند. و ۶ دستگاه قالی بافی نیز حاضر گردیده که دو دستگاه مشغول بکارند و دستگاههای دیگر قریبا بکار انداخته می شوند و چندین نفر هم از خواتین محترم باتفاق زن و دخترهای دارالمساکین مشغول به بافتن قالی های مرغوب هستند.» (پرورش س۵ ش۴۲۸ یکشنبه ۱۳۰۷/۰۶/۱۳) رضا نوزاد، پژوهشگر تاریخ مطبوعات نیز ضمن اشاره به بافت قالیچه توسط دارالمساکین به نقل از روزنامه پرورش (سال۳، شماره ۱۳۹ مورخ ۱۰تیر۱۳۰۵) می وید: «نفرات زنانه دارالمساکین یک جفت قالیچه به اتمام رسانیده و تحویل دائره مباشرت بلدیه نموده اند.» به گزارش بی بدیل دات کام به نقل از ایسنا، در شروع این قرن، بخاطر حوادثی همچون بمباران های گوناگون رشت توسط روس ها از یک سو و قحطی های گسترده در کشور و مهاجرت خیلی از هم میهنان به گیلان برای کار در مزارع، شاهد ازدیاد مساکین و کودکان بی والد هستیم. مضاف بر آن خیلی از کارگران ایرانی که در سکوهای نفتی در باکو کار می کردند، بخاطر مشکل تابعیتی توسط دولت شوروی، رانده شده و گاهی به گیلان سرریز می شوند. بنابراین، شرایط شهر رشت در آن دوران بسیار بغرنج بوده و این تدبیر بلدیه برای حرفه آموزی به مساکین و خرید تضمینی کالاهای ساخته شده وطنی بوده است. (برای مطالعه بیشتر درباره ی بودجه های دارالمساکین و سیر اقدامات این اداره زیر نظر بلدیه رشت، رجوع شود به تاریخچه بلدیه رشت، محمود نیکویه) خبرگزاری ایسنا مطالب درج شده در روزنامه ها در مورد دارالمساکین را به همان صورت که بوده آورده و ویرایشی روی آن انجام نشده است. منبع: بی بدیل دات كام 1403/02/09 14:05:13 5.0 / 5 95 تگهای خبر: اثر , خدمات , خرید , دستگاه این مطلب را می پسندید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط آپاراتچی اقتباسی از داستان یک قهرمان مردمی بیکاری سینماگران ربطی به رونق اقتصاد و فروش فیلمها ندارد قلیچ به مستندات یکشنبه خانه هنرمندان ایران رسید پخش مستندی که ساخت آن پنج سال طول کشید نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۹ بعلاوه ۱