چهار دهه خاطرات صحنه-۴۲؛ محمود استادمحمد یک دروغ تاریخی را فروریخت به گزارش بی بدیل دات کام نمایش دیوان تئاترال یکی از آثار موفق تئاتر ایران بود که با نویسندگی و کارگردانی زنده یاد محمود استادمحمد سال ۱۳۸۰ در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه رفت. خبرگزاری مهر-گروه هنر-فریبرز دارایی؛ ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با سپری کردن بیشتر از ۴ دهه پا به قرنی تازه گذاشت؛ در این عمر سپری شده ۴۳ ساله، آثار مختلفی با موضوع هایی متنوع از دفاع مقدسی، دینی، کمدی، اجتماعی و … تولید و در سالن های تئاتر به صحنه رفتند. بعضی از این آثار بسیار جریان ساز بودند و برخی آثار خاطره انگیز و پرمخاطب. شاید خالی از لطف نباشد مروری داشته باشیم بر آثاری که طی دهه های ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰ تولید و اجرا شدند، روندی که این آثار برای تمرین و تولید طی کردند، گروهی که در تولید و اجرای اثر حضور داشتند و دیدن تصاویر این اجراها شامل عکس یا فیلم. از این رو در گروه هنر تصمیم بر این شد که از شروع سال ۱۴۰۰ با جمع آوری اطلاعات مختلف اجراهای ۴ دهه گذشته، مروری بر تولیدات تئاتر ایران در این بازه زمانی داشته باشیم که این گزارش ها در سال ۱۴۰۱ هم ادامه می یابند. در چهل و سومین گام از مرور «چهار دهه خاطرات صحنه» سراغ نمایش «دیوال تئاترال» به نویسندگی و کارگردانی زنده یاد محمود استادمحمد رفته ایم. «شهر هفت دروازه، شهری است که در جغرافیای کنونی، کشوری و بومی جای نمی گیرد شهری است که در جغرافیای قصه با منطق افسانه مرزبندی می شود زمان و مکان و موجودیت مردم این شهر با منطق قصه شکل گرفته است و این مردم در آن آبادی گرفتار قحطی شده اند و آب ندارند. چشمه ها خشکیده و قنات ها از رمق افتاده اند، پیران شهر می دانند که دشت و دامنه کوه بیستون منطقه ای آب خیز است و در آن کوه، یک سنگ تراش زندگی می کند به نام فرهاد و باز پیران شهر می دانند که در شهر هفت دروازه، جوانی هست که سخت به یکی از دختران آبادی عاشق است. از فرصت استفاده می نمایند و عروسی با آن دختر را منوط به آب بیستون می کنند یعنی جوانک باید برود و با کمک فرهاد قصه ها یک قنات حفر کنند و آب کوه بیستون را به وسیله قنات به شهر هفت دروازه برساند. جوانک راه می افتد، به کوه می رود، فرهاد را می یابد، از فرهاد کمک می خواهد، ولی فرهاد از مردم زخم خورده است، از تاریخ زخم خورده است، از افسانه ها زخم خورده است و حاضر نیست به جوان عاشق کمک نماید. جدال شروع می شود فرهاد واقعی از فرهاد افسانه ها - به علت عشق - توقع کمک دارد. ولی فرهاد پیکر تراش به فرهاد نسل امروز می گوید: من اصلاً عاشق شیرین نبودم و اصولاً نمی توانستم به شیرین عاشق شوم چون شیرین زبان مرا نمی دانست، مذهبش، قومیتش و تربیتش با من در تضاد بود او یک شاهزاده نازپرورده کاخ سلطنت بود و من جوانی که همه وجودم وقف هنر شده بود و از آن سو شیرین نمی توانست عشق مرا بپذیرد چون در این مملکت غریب بود و بر خلاف میل اش به ایران آمده بود.» این ماجرایی است که زنده یاد محمود استادمحمد نمایشنامه نویس و کارگردان مطرح تئاتر ایران آنرا سال ۱۳۸۰ و در چارچوب نمایش «دیوان تئاترال» در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه برد. نمایش «دیوان تئاترال» به دنبال آشنایی زدایی از داستان «شیرین و فرهاد» نظامی گنجوی بعنوان یکی از داستان های معروف ادبیات ایران است. استادمحمد که در ۶۲ سالگی چشم از جهان فروبست، از هنرمندان مطرح و تأثیرگذار تئاتر ایران بوده و هست و در عرصه نمایشنامه نویسی آثار ماندگاری را در تئاتر ایران به جای گذاشت. «دیوان تئاترال» دومین اثری بود که زنده یاد استاد محمد پس از بازگشت به ایران روی صحنه برد. «دیوان تئاترال» یکی از نمایشنامه های مدرن ایران است که بر مبنای فرهنگ ایرانی شکل گرفته است. در اجرای این اثر نمایشی اکبر عبدی، آزیتا لاچینی، افسانه چهره آزاد، سیامک انصاری، نگار جواهریان، لیلی رشیدی، شراره یوسف نیا، فرزین صابونی، فرزین سمیعی، علیرضا محمدی، معصومه حسینی و سعید تهرانی به ایفای نقش پرداختند. محسن شاه ابراهیمی طراحی صحنه، مهری عطایی طراحی لباس و سعید تهرانی سرپرست گروه موسیقی و تنظیم موسیقی نمایش «دیوان تئاترال» را بر عهده داشتند که در دوره ای که سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر چیدمان متفاوتی داشت روی صحنه رفت. اجرای «دیوان تئاترال» با استقبال قابل توجه مخاطبان و منتقدان تئاتر مواجه و اظهارنظرهای بسیار مثبتی درباره این اثر عنوان شد اما شاید بهترین اظهارنظر، یادداشتی باشند که زنده یاد استادمحمد در بروشور نمایش نوشته بود. در این یادداشت چنین آمده است: «بگذارید بگویم که من نسبت به نوشته هایم کینه دارم، هیچ کدام را دوست ندارم، دست نوشته ها و چاپ شده ها -فرقی نمی کند- هر کدام را به هر طریقی که بتوانم گم و گور می کنم، چون با آنها به جز هفت قدم در مشایعت ویرانی های یک نسل پَرپَر شده، هیچ قدم دیگری نمی توانم بردارم … ولی دیوان تئاترال را دوست دارم. شادمانه دوستش دارم. پس از نوشتنش از آن نگریختم، انکارش نکردم، گم و گورش نکردم؛ وقت و بی وقت در تنهایی هایم آنرا می خوانم، با صدای بلند، کودکانه، از زبان فرهاد پیکرتراش می خوانم: «قاصدک دشت نقره فام / این بود جواب اون سلام»؛… و فکر می کنم اگر نظامی گنجوی در منظومه خسرو و شیرین، در آن متن سفارشی سراسر مداهنه به سلام تنها هنرمند قصه هایمان جوابی بایسته داده بود، هزار سال پس از نظامی، اخوان ثالث مجبور نمی شد که بموید و بگوید: «سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت…». زمان وقوع اتفاق دیوان تئاترال از دوره خسروپرویز است تا عصر گفتمان، و در این میان می خواهد بگوید: فرهاد پیکرتراش، آن هنرمند کوه کن شده، هیچگاه عاشق شیرین نبوده است. نام نخست این نمایش «دیوان تئاترال شیرین و فرهاد» بود، ولی از آوردن نام عاشقان و کلمه عشق در عنوان نمایش ترسیدم و گمان می کنم حق داشتم از تداعی نام نمایش های عاشقانه و عارفانه بترسم. از طرفی، اگر مراد از کلمه عشق، این معنای متداول باشد، باید بگویم این نمایش ضد عشق است، اهل فراق و هجران نیست، نام عاشقش «داش مش ببول» است، عاشقی که تیشه فراق را بر فرق سر نمی کوبد، راهی بیستون می شود، بیستون را می شکند، قداست فراق عشق را انکار می کند و یک دروغ تاریخی را فرو می ریزد. بنابراین گفتم این نمایش را دوست دارم، اجرایش را، بازیگرانش را دوست دارم و از لحظه لحظه صحنه و پشت صحنه اش لذت می برم.» رامتین شهبازی منتقد با سابقه تئاتر هم درباره اجرای نمایش «دیوان تئاترال» نقدی نوشت که بخشی از آن در انتها این مکتوب آمده است: «محمود استادمحمد یکی از کارگردانان صاحب سبک تئاتر کشور به شمار می آید که سهم به سزایی در تاریخچه نمایشنامه نویسی ایران داشته است. او همینطور یکی از بنیانگذاران نمایش های قهوه خانه ای در ایران است؛ نمایش هایی که بیشتر از هر چیز از زبان عامیانه مردم کوچه و بازار سود می جست و مشکلات عادی مردم را بر صحنه تصویر می کرد. همین آمیزش صحنه و زندگی سبب شد سایر هم اندیشانش هم گامی بسیار بلند به سمت نمایش های ملی بردارند. تعریف نمایش ملی هم در همین راستا شکل گرفت؛ نمایش هایی که با تاکید بر زندگی عمومی و با ادبیات و هنر ملی ایران روی صحنه تئاتر می رود. استادمحمد طی چند سال گذشته کم کار بوده است. بعد از بازگشت به ایران نمایش «آخرین بازی» را روی صحنه برد که به شکلی حدیث نفس هنرمندان اسیر در غربت است. اما «دیوان تئاترال» برایش تجربه ای دیگر به حساب می آید تا تلاش کند چند گامی بیش تر به تئاتر ملی نزدیک شود. وی در این اثر به سمت داستان ها و متل های ایرانی می رود. داستان هایی که باآنکه پیرنگی آشنا و به ظاهر تکراری دارند، اما سینه به سینه توسط نیاکان ما نقل شده و به ادبیات و هنر امروز راه یافته اند. استادمحمد در این اثر به زبانی نزدیک می شود که قبل تر بیژن مفید هم آنرا آزموده بود. زبانی که در چارچوب تمثیل به مسائل کلی انسانی می پردازد و همین گونه نگاه سبب می شود حرف این نمایش از زمان ماضی آغاز و تاکنون امتداد یابد. یکی از مشخصات کلی این گونه آثار وابستگی و وفاداری فراوان به داستان و شیوه روایت داستانی است. این گونه نمایش -علی رغم قدمت خود- می رفت که به دست فراموشی سپرده شود، ولی استادمحمد از معدود نویسندگانی است که زبان خاص این گونه آثار را به خوبی می شناسد و برای هدف خود بدان تمسک می جوید.» منبع: bibadil.com 1401/04/04 14:01:12 5.0 / 5 467 تگهای خبر: اثر , بازی , داستان , فیلم این مطلب را می پسندید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط بزرگداشت فرانتس کافکا در جشنواره کارلوی واری پاسخ به ابهامات انجمن طراحان گرافیک مصر مجسمه سرقت شده ی فرعون را پس گرفت نمایش فیلم های درام و فانتزی در فصل نهم ششمین پاتوق فیلم کوتاه نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۶ بعلاوه ۲