برنامه‌ بزرگداشت‌های رویدادهای تاریخی و سالگردهای شخصیت‌های برجسته یونسکو (Celebrations of Anniversaries) یک ابزار کلیدی برای دستیابی به اهداف سازمان در راستای ترویج صلح، گفتگو، درک متقابل بین فرهنگ‌ها و توسعه پایدار است. هر دوره دو ساله، یونسکو لیستی از سالگردهای مهم در زمینه‌های آموزش، علم، فرهنگ و ارتباطات را تأیید می‌کند که می‌تواند تأثیر جهانی یا منطقه‌ای داشته باشد.

این برنامه صرفاً یک گرامیداشت نمادین نیست؛ بلکه بستری را برای کشورهای عضو فراهم می‌کند تا با همکاری یکدیگر، رویدادهایی فرهنگی، علمی و پژوهشی در سطح ملی و بین‌المللی برگزار کنند. هدف اصلی، معرفی میراث فکری، هنری و علمی این شخصیت‌ها یا رویدادها به جامعه جهانی و تسهیل تبادل دانش و ایده‌ها است. ثبت یک شخصیت در این فهرست، نه تنها ادای احترام به آن چهره محسوب می‌شود، بلکه به طور غیرمستقیم، باعث شناساندن عمق فرهنگ و تمدن کشور پیشنهاددهنده و تقویت دیپلماسی فرهنگی آن در سطح بین‌المللی می‌گردد.

 

ایران با تکیه بر غنای فرهنگ و تمدن خود، موفق شد تا نام دو تن از تأثیرگذارترین چهره‌های فکری و عرفانی خود را در فهرست بزرگداشت‌های بین‌المللی یونسکو برای دوره ۲۰۲۶–۲۰۲۷ به ثبت برساند. این دستاورد مهم فرهنگی، در چهل و سومین کنفرانس عمومی یونسکو و با رأی اعضای کمیسیون روابط خارجی (PAX) محقق شد.

 

به مناسبت هزار و صد و پنجاهمین سالگرد وفات بایزید بسطامی، عارف بزرگ و یکی از پیشگامان تصوف ایرانی، یونسکو اندیشه وی را در کانون توجه قرار خواهد داد. بسطامی، ملقب به "سلطان العارفین" که متولد بسطام سمنان است، در آموزه‌های خود بر مفاهیم کلیدی چون عشق به انسان‌ها، مدارا، صلح و ارزش علم و دانایی تأکید ورزیده است. اندیشه او که دانش را ابزاری برای رشد درونی و توسعه انسانی می‌داند، به طور شگفت‌انگیزی با مفهوم مدرن "یادگیری مادام‌العمر" که یونسکو آن را ترویج می‌دهد، هم‌راستا است. نکته قابل توجه، حمایت چندجانبه‌ی کشورهای ارمنستان، تاجیکستان و ترکیه از این طرح است که نشان‌دهنده نفوذ فراملی و جهانی این عارف ایرانی است.

 

همچنین، صدمین سالگرد زندگی فعال علامه سید محمدحسین طباطبایی، فیلسوف و احیاگر فلسفه اسلامی، به تصویب یونسکو رسید. تمرکز اصلی این بزرگداشت بر اثر ماندگار وی یعنی «اصول فلسفه و روش رئالیسم» است. این اثر نه تنها پلی میان فلسفه سنتی اسلامی و اندیشه‌های جدید غربی ایجاد کرده، بلکه با نگاهی تطبیقی و مبتنی بر عقل و استدلال، زمینه‌ساز گفتگوی جهانی فرهنگ‌ها شده است. دیدارهای فکری و گفت‌وگوهای تاریخی ایشان با فیلسوف برجسته فرانسوی، هانری کربن، نقش مهمی در شناساندن عقلانیت فلسفه اسلامی به محافل آکادمیک غرب ایفا کرد. این پیشنهاد با حمایت کشورهای جمهوری آذربایجان، عراق و پاکستان به تصویب رسید، که گواهی بر جایگاه فکری علامه در جهان اسلام است.

 

علاوه بر این، ایران در ثبت سالگرد سه شخصیت مهم دیگر جهان اسلام و فرهنگ ایرانی نیز نقش فعالی ایفا کرد:

به این ترتیب، میراث معنوی و فکری ایران، به ویژه در حوزه‌های عرفان و فلسفه، بار دیگر به عنوان گنجینه‌ای ارزشمند برای تعامل و تفاهم جهانی در فهرست رسمی یونسکو برجسته شد و فرصتی برای برگزاری رویدادهای پژوهشی و فرهنگی مشترک فراهم آمد.